అవిస్తర మసందిగ్ధం అవిలంబిత మద్రుతం
ఉరస్తం కంఠగం వాక్యం వర్తతే మధ్యమే స్వరే.
సంస్కారక్రమ సంపన్నామదృతా మవలంబితాం
ఉచ్చారయతి కళ్యాణీం వాచం హృదయ హారిణీం•
అనయా చిత్రయా వాచా త్రిస్థాన వ్యంజనస్థయా
కస్య ఆరాధ్యతే చిత్తముద్యతా సేర రేరసి
సంగి నంగిగా మాట్లాడటం. సందర్భానికి అతకనివి ఏవోవో మాట్లాడటం-విషయం అర్థంతరంగా ఆగిపోవటం లేదు. మాటల ఒరవడి ఒక ప్రవాహంలా దొర్లుతున్నది. హృదయ, కంఠ, మూర్ధాల నుండి మధ్యమ స్వరంతో వచ్చే మాటలు సంస్కార సంపన్నమై క్రమ పద్ధతిలో కళ్యాణగుణయుతములై వినువారి డెందాలకు హత్తుకొని అలరిస్తున్నవి. సర్వశాస్త్ర విశారదుడు మాత్రమే ఇలా మాటలాడగలడు. చిత్ర, విచిత్రమై రమణీయంగాసాగే యీ వచోధారకు ఎవడు వివశుడు కాడు. కత్తిదూసి మీదికి వచ్చు విరోధి సైతము మ్రాన్పడి శిరము వంచి నమస్కరింపకుండునా !
ఇదీ హనుమంతుని అద్భుత వచో వైభవం. మాటకారి మన్నన పొందని ప్రదేశమే లేదు.
ఈ సన్నివేశాన్ని పదేపదే మనసము చేస్తూ సాలోచనగ ఆలోచించగలిగినవాడు చక్కని వాక్ నైపుణ్యం కలవాడగును. అతడు పుష్పగుచ్ఛమువలె సకల మానవాళి శిరము నధివసించగలడు. ఇది నిజం. మృదుమధురంగా మాట్లాడేవారికి శతృవు లెవరుంటారు?
ఆంజనేయుని వచోవైభవం ఒక యెత్తు దేశకాల పాత్రతల నెరిగి సమయోచితంగా కార్యసాధన చేయగల చతురత మరో ఎత్తు. స్వార్థమెరుగని స్వామిభక్తి పరాయణుడు. స్వామి కార్యమే గాని స్వకార్యమున కెచటా చోటిచ్చినట్లు చూడబోము అతని చరిత్రలో. ఏ సందర్భంలో ఏ పదాన్ని వాడాలి? ఆ పదానికున్న శక్తి ఎంత ? వ్యంగ్య వైభవం ఎంత? ఎదుటి వ్యక్తిని అంచనా వేయటంలో గల ఊహాశక్తి వీటన్నిటిని గురించి అంటే కార్యసాధకున కుండవలసిన లక్షణాలను గురించి రాజనీతి ఇలా చెప్తుంది.
అనురక్తి శ్ళుచిర్దక్షః సృతిమాన్ దేశకాలవిత్
వపుష్మాన్ వీతిభిర్వాగ్మీ దూతో రాజ్ఞఃప్రశస్యతే.
అనురక్తుడు, కల్లాకపటం లేనివాడు, స్మృతిమంతుడు, దేశ కాల విదుడు, రూపసి, నిర్భయుడు, చక్కని మాటకారిగనున్న కార్యసాధకుని దూతగపొందిన రాజు సాధించరానికార్యముండునా!
No comments:
Post a Comment